دفتر موسیقی به اجرای این رهبر مشهور خارجی مجوز نداد
اخبار موسیقی –ظهر امروز، نشست خبری ارکستر سمفونیک تهران با حضور علی رهبری و اِرول اِردینیچ رهبر ارکستر ترکیه‌ای به بهانه برگزاری مستر کلاس‌های رهبری ارکستر این هنرمند مشهور ترک‌زبان در تالار وحدت برگزار شد.
دفتر موسیقی به اجرای این رهبر مشهور خارجی مجوز نداد
اوایل تابستان بود که علی رهبری در گفت‌وگو با «موسیقی ما» درباره حضور رهبرهای مهمان برای شش ماه دوم فعالیت ارکستر سخن گفت و اعلام کرد «اِرول اِردینیچ» از شهر آنکارا را برای رهبری ارکستر به ایران دعوت کرده تا برای اولین‌بار در ایران به طور حرفهای رهبر ارکستر تربیت کنند و علاوه بر این رهبر مهمان دائمی ارکستر سمفونیک تهران شود. حالا ارول اردینیچ به تهران آمده و قرار بود ۱۳ و ۱۴ آبان «مرثیه»ی موتزارت را با رهبری خودش روی صحنه ببرد که این کنسرت لغو شد؛ اما مستر کلاس‌هایش همچنان پابرجاست. حالا رهبری میگوید نمی‌داند چه اتفاقی در مورد لغو این کنسرت افتاده است. چرا که موضوع لغو کنسرت و عدم صدور مجوز آن از سوی «فرزاد طالبی» -سرپرست دفتر موسیقی وزارت ارشاد- به آنها اعلام شده بود. او میگوید در جایی بزرگ شده که خوب می‌داند خط قرمزها چیست چراکه آن زمان خیلی در مورد موسیقی به آنها سخت می‌گرفته‌اند: «نکته جالب اینجاست که هم اکنون در همین تلویزیون خودمان آهنگ‌های پرشور و هیجان در تبلیغ مایع ظرفشویی و ته‌دیگ و این حرف‌ها به هر شرطی پخش می‌شود؛ اما ما هنوز نفهمیدیم که چرا این کنسرت ما که اتفاقا بی‌ارتباط با فضا هم نبود، لغو شد! خیلی دوست دارم که به من بگویند ماجرای این لغو برنامه کنسرت آن هم با رهبری خارجی از چه قرار است؟»
- نباید دیگران برای ارکستر سمفونیک تصمیم بگیرند
مدیر هنری ارکستر سمفونیک تهران در ابتدای این نشست خبری از نحوه‌ی آشنایی‌اش با ارول اردینچ گفت و اینکه این اتفاق باعث شده این هنرمند بتواند تجربه‌های متفاوتی را از سر بگذراند که در دوارن کاری‌اش بسیار ارزنده بوده‌اند: «با توجه به شناختی که از این هنرمند دارم، تصمیم گرفتم از او برای حضور در تعدادی از پروژه‌های آموزشی برنامه «مهر تا مهر» ارکستر سمفونیک تهران دعوت کنم تا در کنار ما مستر کلاس‌های رهبری ارکستر را برگزار کند. ایشان در رشته رهبری ارکستر تدریس هم می‌کنند و موفقیت‌های زیادی را در این زمینه کسب کرده‌اند. او همچنین از لحاظ اخلاقی عالی هستند و چون اهل ترکیه هستند اخلاق بچه‌های ما را خوب می‌فهمند.»
علی رهبری در این چند ماه توانست برنامه یک ساله برای ارکستر سمفونیک تهران ارائه دهد، کاری که به قول شاهین فرهت حتی در طلایی‌ترین دوران ارکسترکه مربوط به زمان «مشکات» بود هم اتفاق نیفتاد و برنامه‌های ارکستر حداکثر برای سه ماه تنظیم می‌شد. اما برخی ناهماهنگی‌ها در روزهای اخیر که آغازگر آن هم حواشی «اپرای عاشورا» بود، باعث شد این برنامه‌ریزی‌های رهبری دچار اختلال شود. هر چند که او نشان داده توجه چندانی به این حاشیه‌ها که از همان ابتدای حضورش در ایران به شکل‌های گوناگون وجود داشت، ندارد اما این اتفاقات را برنمی‌تابد و میگوید: «من آمد‌ه‌ام اینجا کار انجام دهم، نیامده‌ام که همرنگ جماعت شوم و پست بگیرم. ۱۰ سال پیش که آمدم صادقانه گفتم با شرایط کنونی ارکستر را نمی‌توان اداره کرد. ما تا به امروز که بیش از ۷ ماه از فعالیت‌های ارکستر می‌گذرد کار را ادامه داده‌ایم اما حالا با مشکلات به وجود آمده سؤالی که مطرح می‌شود این است که آیا می‌توانیم برنامه‌های آینده را نیز اجرا کنیم یا خیر؟ اما آنچه مسلم است اینکه اگر به فکر چاره نیفتیم شاید نتوانیم ادامه دهیم. ارکستر سمفونیک مستقل است، خودش باید برنامه بگذارد و خودش هم باید کنسل کند.»
- رهبر ارکستر ترکیه: اگر جای رهبری بودم در برن و مونیخ می‌ماندم
ارول ادینچ رهبر ارکستر و مدرس مستر کلاس‌های رهبری ارکستر، در این نشست از نحوه آشنایی‌اش با علی رهبری میگوید و اینکه اولین بار در کلاس‌های پیل دروو او را دیده که در آن زمان یکی از بزرگترین رهبرهای ارکستر فرانسه بود و نکاتی را هم درباره توانایی‌های علی رهبری در مجامع بین‌المللی عنوان می‌کند و درباره مسابقه بین‌المللی بوزانسون یکی از معتبرترین مسابقاتی که آن زمان در فرانسه برگزار می‌شد و اول شدن رهبری در آن مسابقه میگوید و اینکه رهبری با تمام این شرایط و امکانات باز هم به ایران برگشته ناشی از فداکاری او است: «شاید اگر من جای علی رهبری بودم در ارکستر فیلارمونیک برن و مونیخ باقی می‌ماندم. اما او به نظر من فداکاری کرد و تهران را به هر جای دیگری ترجیح داد. علی رهبری به خاطر عشقی که به میهن خود دارد در تهران حضور پیدا کرده و به مجموعه ارکستر سمفونیک تهران سرو سامان ویژه‌ای داده که هدف اصلی‌اش بالابردن سطح کیفی آن است و من امیدوارم چنین رویکردی تا گرفتن نتیجه لازم ادامه پیدا کند. او هنرمندی بسیار با استعداد و با ارزش است که بسیاری از ارکسترهای اروپایی دوست دارند از حضورش استفاده کنند.»
رهبری در ادامه حرفهای رهبر ارکستر ترک زبان میگوید: «در طول دوره‌ای که قرار است با حمایت بنیاد فرهنگی هنری رودکی برگزار شود، بیش از ۱۸ هنرمند در مستر کلاس‌های رهبری ارکستر حضور پیدا می‌کنند که تمام هفته از ساعت ۲ تا ۵ کلاس‌ها برقرارند. من بر این باورم اگر حتی دو نفر رهبر ارکستر خوب از این برنامه خروجی داشته باشیم، موفق بوده‌ایم.»
رهبری میگوید که دعوت از یک رهبر ارکستر جهانی برای حضور در این برنامه‌ها برایشان بی‌نهایت جدی است و در حال حاضر هم برای این دوره از مستر کلاس‌ها امتحان ورودی گذاشته نشده اما امکان دارد از دوره بعد شرایط فرق کند: «این احتمال وجود دارد که در دوره بعدی برای دسته‌بندی کیفیت، کارگاه‌های این برنامه را بعد از آزمون ورودی برگزار کنیم که بتوانیم به قالب درستی در این زمینه دست پیدا کنیم زیرا اگر بخواهیم به این شکل عمل کنیم، قطعا با سختی فراوانی روبه‌رو خواهیم شد. مستر کلاس‌ها تا سه‌شنبه آینده ادامه خواهد داشت و تا دو ماه دیگر نیز برگزار خواهد شد.»
- اگر به امید قول‌های اداری ایرانی بودم، به هیچ‌جا نمی‌رسیدم
مدیر هنری ارکستر سمفونیک طبق روالی که از ابتدا در پیش گرفته با تقدیر از نوازنده‌های ارکستر، حضور آنها را برای حضور خودش در ایران ضروری می‌داند و میگوید: « با هزاران مشکلی که تا به امروز در ارکستر سمفونیک تهران داشتیم بسیار خوشحالم که امروز در شرایطی هستیم که می توانیم به ۱۵۰ هنرمند ایرانی این مجموعه افتخار کنیم. مطمئن باشید اگر این بچه‌ها با جان و دل خود کار نمی‌کردند من هم نمی‌توانستم در اینجا بمانم و کار کنم زیرا اگر مانند چند سال گذشته به امید قول‌های اداری به سبک ایرانی بودم به هیچ جایی نمی‌رسیدم. گرچه در این مدت هم می‌دانم بسیاری از اعضای ارکستر با مشکلات متعدد حقوقی روبه‌رو شدند اما با جان و دل ماندند و در کنار هم به من برای اعتلای نام ارکستر سمفونیک تهران تلاش کردند.»
- باید به تشکیل «ارکستر سمفونیک ملی شهر تهران» فکر کنیم
در بخش دوم این نشست خبری که به اصرار علی رهبری بدون حضور ارول ادینچ برگزار شد رهبری میگوید بیش از پنج هفته است که ایده‌ای را دنبال می‌کند، اینکه چطور می‌شود درجا نزد اما کاری کرد که همه فعالیت‌ها طبق برنامه از پیش تعیین شده هدایت شوند: «چندی پیش به مطلبی برخورد کردم مبنی بر اینکه شهرداری تهران به موسیقی علاقه دارد و این موضوع همان فضایی است که در همه جای دنیا وجود دارد و سه ضلع وزارت فرهنگ، تلویزیون و شهرداری همکاری مستمری با این ماجرا دارند. بر همین اساس فکر کردم اگر ارکستر سمفونیک تهران ارتباطی با شهرداری تهران نداشته باشد اشتباه بزرگی است. بر همین اساس با آقای مختاباد تماس گرفتم و این موضوع را عنوان کردم که او هم با سرعت زیادی استقبال کرد . احساس کردم او علاقه زیادی به تاسیس یک ارکستر درجه یک در تهران دارد، به ایشان گفتم اتفاقا هدف ما و شما یکی است، پس چرا با هم رقابت کنیم؟ البته اشتباه نکنید من با وجود ارکسترهای زیاد در تهران مخالف نیستم اما امکانات ما خیلی کم است.»
رهبر ارکسترسمفونیک تهران میگوید: «اگر همه ما دست به دست هم دهیم و به ایده تشکیل یک ارکستر قوی با عنوانی مانند «ارکستر سمفونیک ملی شهر تهران» بیشتر از اینها فکر کنیم، می‌توانیم شاهد اتفاقات خوبی در حوزه موسیقی باشیم. به هر حال فضا به گونه‌ای است که همه به یکدیگر نیاز فراوان داریم و اگر شرایط به گونه‌ای باشد که شهردار تهران در این زمینه به ما یاری برساند، می‌توانیم به آینده امیدوار باشیم. به هر حال من هم نگرانی‌های زیادی دارم زیرا رئیس جمهور ترکیه اعلام کرده که قرار است در سال ۲۰۱۷ یکی از فستیوال‌های مهمش را با ارکستر سمفونیک تهران افتتاح کند.»
- هنوز امکانات برای حضور در دیگر کشورها مهیا نیست
رهبری از ابتدا عنوان کرده که در طول آغاز به فعالیت ارکستر سمفونیک تهران، دعوت‌های مختلفی برای حضور این ارکستر در دیگر کشورها وجود داشته که پیش از این اعلام کرده بود حضورشان در کشورهای چین و آلمان قطعی خواهد بود اما همچنان فضا را برای پاسخ به این دعوت‌ها مساعد نمی‌داند و میگوید: «ما دعوت‌های مختلفی را از کشورهای اروپایی، آسیایی و آمریکایی برای برگزاری کنسرت داشتیم اما من از هول حلیم در دیگ نمی‌افتم چرا که معتقدم این فضا نیازمند امکانات بسیاری قوی است که باید بیشتر روی آن تمرکز کرد. درست که گفتن اینها آسان است اما همه خوب می‌دانیم که چنین شرایطی مستلزم امکانات فراوانی است که همه باید برای انجام آن تلاش کنند.»
و در بخش دیگری از صحبت هایش میگوید: «به هر حال اگر بخواهیم برنامه های ارکستر سمفونیک تهران را پیش ببریم، به این شکل ممکن است به موانعی برخورد کنیم. ما نباید خودمان را گول بزنیم که همه چیز درست می‌شود. به هر ترتیب ارکستر باید اختیار داشته باشد و در کارش نیز دخالتی صورت نگیرد. ارکستر باید به سمتی برود که همه مسوولیت‌ها در اختیار خودش باشد.»
- دلم برای ارکستر سازهای ملی سوخت!
ارکستر نوپای سازهای ملی ایران که آمده بود تا ارکستر شماره یک کشور باشد تا امروز تنها توانسته ۲ اجرا روی صحنه داشته باشد و این روزها تمرین‌هایش متوقف شده که رهبری در گفت‌وگویی علت آن را کمبود رپرتوآر عنوان کرده بود. حالا رهبری از حسرت خود برای این ارکستر میگوید: «من هم مانند شما وقتی دیدم شرایط ارکستر موسیقی ملی در این وضعیت قرار گرفته واقعا دلم سوخت چرا که معتقدم این ارکستر نباید از بین رود و لازم است هرچه زودتر در فعالیت‌های این مجموعه تجدیدنظر شود. خوشبختانه در دیداری که با آقای مختاباد داشتم او قبول کرد بدون اینکه خواننده ارکستر باشد حمایت‌های خوبی انجام دهد، یعنی اینکه ایشان هزینه‌های این ارکستر را نیز تقبل خواهند کرد.»
او درباره حاشیه‌ها و اختلافات چند ماه گذشته خود با مختاباد و صلح و آشتی روزهای اخیر، این کار مختاباد را حرفهای می‌داند و میگوید: «به اعتقاد من آقای مختاباد با من رفتار حرفهای کرد و این خیلی درست است که چنین فردی با وجود مشکلاتی که از قبل وجود داشت با من چنین رفتاری کرد. حتی امکان داشت ایشان من را ببنید و سلام و علیک هم نکند. به هر ترتیب ما در زمانی هستیم که لازم است محتاط‌تر کارها را جلو ببریم و این را هم صراحتا اعلام می‌کنم اما بر این باورم که با تمام این احتیاط‌ها باید برنامه «مهر تا مهر» انجام شود.»
- بودجه ارکستر سمفونیک را کم کرده‌اند
مدیر هنری ارکسترسمفونیک تهران در پاسخ به این سوال که آیا بودجه چند میلیاردی ارکسترهای دولتی کفاف هزینه‌های ارکستر را نمی دهد؟ میگوید: «متاسفانه بودجه‌ای که برای ارکسترهای دولتی در نظر گرفته شده بود کم شده که البته در این زمینه باید مدیران بنیاد رودکی پاسخ لازم را بدهند اما وقتی من می‌شنوم بودجه‌ای که پیش‌بینی شده آن بودجه‌ای نیست که ما فکرش را می‌کردیم، پس باید حواسمان باشد و بدانیم که مشکلاتی در این زمینه به وجود می‌آید.»
رهبری از تصورش درباره حمایت از ارکستر سمفونیک میگوید: «من برنامه «مهر تا مهر» ارکستر سمفونیک تهران را کنسل نکردم اما احساس می‌کردم از آقای رییس جمهور تا تمامی مدیران وزارت ارشاد به ما کمک کنند. به هر حال انجام این کار بزرگ برای بنیاد رودکی که اصلا آمادگی این کار را نداشت کار سختی بود گرچه بنده به این موضوع واقف هستم که برنامه‌ریزی‌ها باید به شکلی باشد که صرفه‌جویی هم مد نظر قرار گیرد.»
- اپرای عاشورا مدیریت نشد و منتقدان حق دارند
برای اجرای دوم اپرای عاشورا گفتم که میکروفون صدای مرد را بیشتر کنند
رهبر ارکستر سمفونیک تهران در انتها به حاشیه های «اپرای عاشورا» اشاره می‌کند و میگوید: «اولین انتقادی که من نسبت به حاشیه‌های پیش آمده درباره اپرای عاشورا دارم این است که چرا دوستان منتقد در ابتدا به سراغ من نیامدند و مستقیم به سراغ وزیر و معاون وزیر رفتند؟ من از همان ابتدایی که برنامه آغاز شد به مدیر ارکستر در پشت صحنه نوشتم که در اجرای دوم باید میکروفن صدای دوم (مرد) را بیشتر کنند. که البته در این بین سوءتفاهماتی به وجود آمد که من به همه دوستان منتقد حق می‌دهم زیرا بر این باورم این ماجرا مدیریت نشد اما باز هم تاکید می‌کنم که موضوع باید در ابتدا با من مطرح می‌شد. حتی باید به این نکته هم اشاره کنم که ما تک‌خوانی قطعه «مرثیه» در این کنسرت پیش‌رو را هم حذف کردیم اما نمی‌دانم چرا این برنامه لغو شد و بهتر است برای پاسخ به این موضوع از آقایان مدیران سوال کنید.»
اما رهبری که در طول صحبت‌های خود بارها تاکید می‌کند که ارکستر باید به صورت مستقل به فعالیت خود ادامه دهد میگوید که چیزی برای آقای ارول ادینچ در برگزاری این کنسرت تغییرنکرده و ساعت و بروشور هم همان است و تنها چیزی که تغییر کرده، برگزاری کنسرت مقابل مردم است. او میگوید: «طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده قرار بر این است که تعدادی از خانواده‌های نوازنده‌ها در روز کنسرت به دیدن تمرین نهایی ما بیایند که مقدمه‌ای برای کنسرت آینده است. به هر حال هیچ کس نمی‌تواند تمرین و ضبط ما را تعطیل کند. اما باز هم امیدوارم روزی برسد که این موسیقی به جای موسیقی ته‌دیگ‌ها آگهی‌های سازمان صدا و سیما به مردم معرفی شود.»
رهبری در بخش پایانی صحبت‌های خود از تماسش با احمد پژمان میگوید: «چند روز پیش احمد پژمان با من تماس گرفت و گفت: «علی جان فکر نمی‌کردم این هفت ماه به هشت ماه برسد.» که من در جواب این دوست چندین ساله گفتم امیدوارم این هشت ماه به هشت سال تبدیل شود.»